Τα Φιδάκια του Φίδαρη.

Το ποτάμι Φιδάκια της Ορεινής Τριχωνίδας.

Τα Φιδάκια ή Βασιλικός, είναι ένας από τους κυριότερους παραπόταμους του Φίδαρη ή Εύηνου ποταμού. Πηγάζει από τις κορφές της Κυρά-Βγένας, των Αραποκέφαλων και της Τριανταφυλλιάς.  Σχηματίζεται από δυο κύριους αρχικούς βραχίονες - έναν δυτικό που κατεβαίνει από το χωριό Λαμπίρι, και έναν ανατολικό που κατεβαίνει από το χωριό Χαλίκι (πρώην Ντερίκοβα). Έτσι τα Φιδάκια μαζί με τον Γιδομανδρίτη συγκεντρώνουν τα νερά μιας εκτεταμένης λεκάνης του Ανατολικού Παναιτωλικού όρους και τα οδηγούν στον Εύηνο.

Το Λαμπίρι Τριχωνίδας.

Το Παναιτωλικό δικαίως θεωρείται το πιο εκτεταμένο βουνό της Στερεάς Ελλάδας. Στα νότια φθάνει μέχρι την λίμνη Τριχωνίδα και τον ποταμό Εύηνο. Στα Βόρεια ο Κρικελοπόταμος το χωρίζει από τα βουνά Καλιακούδα και Χελιδόνα και στα Βορειονατολικά από την Οξυά. Στα δυτικά οι πλαγιές του πέφτουν μέχρι τον κάμπο του Αγρινίου και τον Αχελώο. Στα Ανατολικά συνεχίζει και μέσω της Λύρας και του Άννινου, ενώνεται ουσιαστικά με τα βουνά των Κραβάρων.

Οι κορφές του Παναιτωλικού.

Ο βασικός κορμός του απέραντου αυτού ορεινού συγκροτήματος, που σαν διάδημα στεφανώνει την Αιτωλία, ξεκινά από ανατολικά προς δυτικά με τις κορυφές Πλατανάκι (1780μ.), Δίκορφο (1720μ.), Τριανταφυλλιά (1819μ.), Τούμπα (1684μ.), Αραποκέφαλα (1606μ.) και ενώνεται στα δυτικά με ένα άλλο κλάδο που με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο έχει τις κορυφές Κούτουπας (1795μ.), Νεραϊδοβούνι (1749μ.), Καταβόθρα (1754μ.), Τσίνα (1716μ.), Κρημνίτσα (1822μ.), Κατελάνος ή Κυρά Βγένα (1924μ.), Ζυγός ή Βγένα (1737μ.), Κόκα (1685μ.), Ξάνθη ή Λάπατο (1662μ.) κ.ά.

Οι καταρράκτες του ρέματος της Καστανούλας.

Πρόκειται για ένα βουνό με ιδιαίτερη βιοποικιλότητα. Οι κορυφές του είναι υπαγμένες στους Βιότοπους Corine: η παρουσία μιας σπάνιας χλωρίδας (με είδη ενδημικά της περιοχής και της Δυτικής Ελλάδας όπως το περίφημο Colchicum graecum) αλλά και η παρουσία μιας ιδιαίτερης ορνιθοπανίδας με χαρακτηριστική την ύπαρξη μεγάλων αρπακτικών όπως του Χρυσαετού (Aquila chrysaetos chrysaetos), δίνει στην περιοχή σημαντικό οικολογικό ενδιαφέρον και αξία. Στις πλαγιές του βουνού συναντάμε πυκνά δάση όπου κυριαρχεί το κεφαλλονίτικο (Abies cephalonica) και το υβριδογενές έλατο (Abies borisii regis) σε υψόμετρα μεταξύ 700 και 1600 μέτρων. Σε χαμηλότερα υψόμετρα το ελατοδάσος το διαδέχονται δρυοδάση και μακκία βλάστηση στην οποία επικρατούν τα δενδρώδη πουρνάρια και οι αριές. Πλατάνια, ιτιές και σκλήθρα αποτελούν την παραποτάμια βλάστηση.

Παλαιός νερόμυλος.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η χλωρίδα του βουνού με είδη ενδημικά και σπάνια όπως η Ανθυλλίς η τραυματική (Anthyllis vulneraria group), η Ασπέρουλα η αθερώδης (Asperula aristata ssp thessala), η Καμπανούλα η αλβανική (Campanula albanica), το Κεράστιο το πάλλευκο (Cerastium candidissimum), ο Δίανθος (Dianthus biflorus-το κόκκινο αγριογαρύφαλλο), το Erysimum cephalonicum, το Sedum apoleipon, το Trifolium parnassi, και η Trinia frigida. Πρέπει να σημειωθεί όμως πως καμία ουσιαστική και συστηματική καταγραφή της χλωρίδας της περιοχής δεν έχει γίνει μέχρι τώρα, και όλα τα στοιχεία που έχουμε είναι περιστασιακά και αποσπασματικά

Το μαγικό Χαλίκι.

Η πανίδα του βουνού περιλαμβάνει είδη χαρακτηριστικά της ορεινής Ελλάδας όπως τον Λύκο (Canis lupus), τον Αγριόγατο του Μωριά (Felis silvestris morea), το Κουνάβι (Martes foina), τον Ασβό (Meles meles), την Νυφίτσα (Mustela nivalis galinthias), τον Λαγό (Lepus vulgaris), το Ζαρκάδι (Capreolus capreolus) και το Αγριογούρουνο (Sus scrofa). Αναφορές για την επανεμφάνιση Αρκούδας παρόλο που μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες δεν έχουν επιβεβαιωθεί ακόμη. 

Το χωριό Λαδικού.

Στον Εύηνο και στους παραποτάμους του συναντάμε μια πλούσια ιχθυοπανίδα που αποτελείται από Πέστροφες, Χέλια, Γλανίδια, Στροσίδια, Τσερούκλες και Χαμοσούρτηδες. Το Στροσίδι (Barbus albanicus) είναι ενδημικό ψάρι της Ελλάδας, που βρίσκεται και στα νερά του Εύηνου. Επίσης ο Χαμοσούρτης (Barbus peloponnesius peloponnesius) είναι ενδημικό υποείδος της Ελλάδας. Το 1990 βρέθηκε στον Εύηνο, ο Ευηνογωβιός (Knipowitschia panizzae) από τους ιχθυολόγους Ahnelt και Bianco. Αυτή είναι η πρώτη παρατήρηση του είδους στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον καθηγητή Ζωολογίας, του Α.Π.Θ. κ. Π. Οικονομίδη. Στα νερά του Εύηνου, βρίσκουν επίσης καταφύγιο σε ορισμένες περιοχές και οι σπάνιες πλέον για την χώρα μας  Βίδρες (Lutra lutra).

Το χωριό Στριγανιά.

Μεγάλη ποικιλία και σημασία έχει και η πανίδα ερπετών και αμφίβιων της περιοχής με κύρους εκπροσώπους τα είδη: Ablepharus kitaibelii fabichi (Αβλέφαρος), Bombina variegata scabra (Κιτρινοβομβίνα), Coluber gemonensis gemonensis, Coluber najadum dahlii (Σαΐτα του Νταλ), Lacerta trilineata cariensis (Τρανόσαυρα της Ικαρίας), Malpolon monspessulanus insignitus (Σαπίτης), Podarcis muralis albanica (Αλβανική γουστέρα). Cyrtodactylus kotschyi bibroni και Vipera ammodytes meridionalis (Οχιά). Αξίζει να σημειωθεί επίσης η ύπαρξη της πεταλούδας Parnassius apollo (Παρνάσσιος ο Απόλλων).

Το πανέμορφο γεφύρι στα Φιδάκια.

Ο κύριος κλάδος του ποταμού Φιδάκια ξεκινάει ουσιαστικά πάνω από το χωριό Λαμπίρι. Νοτίως του χωριού ανοίγεται σε εντυπωσιακή κοιλάδα γεμάτη πλατάνια και πιο κάτω, στο χωριό Κάτω Λαμπίρι δέχεται το ρέμα της Καστανούλας με τους εντυπωσιακούς καταρράκτες που πηγάζει από τις ψηλότερες κορφές του Παναιτωλικού, αυτές της Κυρά- Βγένας και της Κρημνίτσας. Το ποτάμι καθώς κατεβαίνει νότια έχει ανοίξει ένα πέρασμα ανάμεσα στις απότομες κορφές του Παναιτωλικού, πράγμα που εκμεταλλεύθηκαν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα: έτσι με πέτρινα γεφύρια στεφάνωσαν τις όχθες του θέλοντας να εξυπηρετήσουν  τις ανάγκες επικοινωνίας ανάμεσα στην Αιτωλία και την Ευρυτανία. Αυτήν την φυσική δίοδο ακολουθεί σήμερα και δρόμος Αγρινίου-Προυσού. Καθώς το ποτάμι κατεβαίνει χαμηλότερα συναντάμε τα γραφικά χωριά Στριγανιά και Σπαρτιάς.

Στο ρέμα της Καστανούλας.

Πιο κάτω τα φιδάκια και μέσω της όμορφης κοιλάδας της Μακρυάς Λογγάς-  Αιτωλικά Τέμπη χαρακτηρίζονται από πολλούς- στρέφεται πλέον προς τα ανατολικά- στο ύψος του χωριού της Καλλιθέας, και  κατόπιν δέχεται την συμβολή του άλλου κλάδου του που κατέρχεται από το χωριό Χαλίκι. Λογγές ονομάζουν οι κάτοικοι της Ρούμελης, τις εύφορες, παραποτάμιες εκτάσεις που οι ίδιοι με πολύ κόπο δημιουργούν, αφού βγάλουν τις πέτρες (ξελιθιάσουν), χτίσουν με αυτές τοίχο ψηλό (την σφεντόνα) στην άκρη της κοίτης του ποταμού, καθαρίσουν από τις ρίζες (ξεστρεμματίσουν), οργώσουν και σπείρουν.

Ο κλάδος του ποταμού που κατεβαίνει από το Χαλίκι  (πρώην Ντερίκοβα) και που καλείται και Χαλικιώτικο ή Ντερικοβίτικο ποτάμι, πηγάζει από την Τριανταφυλλιά και κατεβαίνει από τον μικρό οικισμό Λαδικού. Λίγο πιο κάτω υποδέχεται το Νεροσυρτιάνικο ρέμα από την ανατολική πλευρά που βρίσκεται και το χωριό Νεροσύρτης. Το ποτάμι ακολουθεί νότια πορεία και σχίζοντας στην κυριολεξία τα βουνά στα δύο φτάνει στο ύψος του χωριού Δρυμώνας  (πρώην Μπερίκος).

Ο Δρυμώνας.

Το Χαλικιώτικο ποτάμι είναι ένα πανέμορφο ποτάμι, στενό και με μεγάλη κλίση που αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό οικοσύστημα. Η βλάστηση και εδώ είναι πλούσια και με μεγάλη ποικιλία, από την υποαλπική βλάστηση με τα πάμπολλα αρωματικά φυτά στις κορυφές, τα πυκνά ελατοδάση στα ψηλότερα, και τα βαθύσκιωτα πλατάνια στα χαμηλότερα σημεία. Αυτό όμως που καθιστά το ποτάμι μοναδικό είναι η ύπαρξη ενός  πραγματικού "Θαύματος της Φύσης" σ΄αυτό: του φημισμένου Θεοτικού!

Το Θεοτικό αποτελεί ένα σπάνιο φυσικό γεφύρι μήκους περίπου 100 μέτρων που ενώνει την περιοχή του Δρυμώνα με την Κλοποτά και βρίσκεται σε υψόμετρο 590μ περίπου. Η λαϊκή πίστη, που τέτοιο θαύμα της φύσης μόνο ως δημιούργημα ανώτερης δύναμης θα μπορούσε να το θεωρήσει, εξηγεί και την ονομασία αυτού του εντυπωσιακού φυσικού δημιουργήματος. Το σπήλαιο που έχει δημιουργηθεί κάτω από το φυσικό γεφύρι και που το διασχίζει εσωτερικά το ρέμα, είναι εκπληκτικής ομορφιάς.

Το Θεοτικό.

Η οργιώδης βλάστηση της περιοχής αποτελούμενη από πλατάνια, κέδρα, πουρνάρια, φιλίκια, αριές, τσαπουρνιές κάνουν το σημείο μοναδικό. Η κατάβαση είναι μέτριας δυσκολίας αν και η τελική κάθοδος στην κοίτη του παραποτάμου θέλει αρκετή προσοχή και κάποιο βοηθητικό μέσο πρόσδεσης, όπως ένα σχοινί μήκους 25 μέτρων περίπου. Η διάρκεια κατάβασης από την τοποθεσία Τούρλα- που μπορείτε να αφήσετε το αυτοκίνητο σας, είναι 1 ώρα και 30 λεπτά και 2 ωρών ανάβασης εκ των οποίων ο μισός χρόνος είναι σε δασικό δρόμο. Το μονοπάτι είχε σηματοδοτηθεί πρόσφατα με κορδέλες σήμανσης και κόκκινα βέλη σε σταθερά σημεία. Η πρόσβαση από τον Κλοποτά είναι ευκολότερη και συντομότερη. Βέβαια και σ' αυτή την περίπτωση υπάρχει η δυσκολία της ανάβασης του μονοπατιού διάρκειας όμως 45λεπτών. Ακόμα πιο εύκολη είναι η πρόσβαση από το χωριό Ταξιάρχης και τον οικισμό Βρετού, όπου σε μιάμιση ώρα χωρίς υψομετρική διαφορά προσεγγίζεις το σπήλαιο.

Ένα θαύμα της Φύσης.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη στάθμη του νερού στο εσωτερικό του, που εξαρτάται από τις βροχοπτώσεις που έχουν προηγηθεί. Σας επισημαίνουμε ότι από το σημείο που περίπου ξεκινά το μονοπάτι και έως το "Θεοτικό" δεν υπάρχει καθόλου σήμα σε κινητά τηλέφωνα. Καλύτερη εποχή να το επισκεφτείτε είναι από τον Μάιο ως Σεπτέμβριο που η στάθμη του νερού συνήθως είναι χαμηλή και η θερμοκρασία του πιο μεγάλη και ίσως επιτρέψει στους πιο τολμηρούς να κάνουν μπάνιο και να το διασχίσουν. Το βάθος του δεν είναι σταθερό και ίσως σε κάποια σημεία να ξεπερνά και το 1,5 μέτρο.

Ράφτινγκ στα Φιδάκια.

Αφού οι δύο κλάδοι το Χαλικιώτικο και ποτάμι από το Λαμπίρι, ενωθούν στο ύψος του χωριού Ταξιάρχης, σχηματίζουν τον κύριο κορμό του ποταμού Φιδάκια, που με ροή προς τα ανατολικά κατευθύνεται προς τον Εύηνο. Εδώ συναντά κανείς την ιστορική Ιερά Μονή Καταφυγίου Δρυμώνα. Η κατασκευή της Μονής τοποθετείται περίπου στο 1388 μ.Χ.  και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο μοναστήρι μπορείτε να θαυμάσετε υστεροβυζαντινές σπάνιες τοιχογραφίες. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου. Η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει κανείς προκειμένου να επισκεφθεί το μοναστήρι ξεκινάει από τη θέση "Σταυρός" του Δρυμώνα, και μέσω δασικού δρόμου μήκους περίπου 2,5 km καταλήγει στην είσοδο του μοναστηριού. Η μονή βρίσκεται μέσα σε ένα καταπληκτικό άγριο τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς. Λίγο πιο κάτω στο ποτάμι, εκεί που ο δρόμος ανεβαίνει από το Θέρμο για τον Προυσό, στην γέφυρα Ταξιάρχη-Δρυμώνα, είναι και η αρχή της κύριας διαδρομής για τους λάτρεις του καγιάκ και του ράφτινγκ. Το ποτάμι άγριο και πεντακάθαρο, διασχίζει μοναδικά τοπία όπως το  το αισθητικό δρυοδάσος της Αετόπετρας και το δάσος Αριάς της Χρυσοβίτσας, που χαρακτηρίζονται από την πλούσια βλάστηση και την πολύ ενδιαφέρουσα πανίδα.

Φιδίσια ομορφιά...

Καθώς το ποτάμι φτάνει κοντά στον οικισμό Μάνδρα του Θέρμου, συναντάμε το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής. Η ντόπια παράδοση τοποθετεί την ίδρυση του Μοναστηριού τον 16ο αιώνα. Δύο χρονολογημένες εικόνες του τέμπλου έχουν ένδειξη το 1711. Το σημερινό καθολικό χτίσθηκε το 1831 μετά την καταστροφή από τους Τούρκους το 1825. Στο χώρο του μοναστηριού υπάρχει υπόγειο «κρυφό σχολειό», όπου σήμερα μπορεί κανείς να δει μια πολύ ενδιαφέρουσα αναπαράσταση με κέρινα ομοιώματα. Στο ύψος της Μάνδρας στο ποτάμι συναντάμε άλλη μια γέφυρα, αυτής του δρόμου που από το  Θέρμο ανηφορίζει προς τα χωριά Αργυρό Πηγάδι, Κόνισκα και Διπλάτανο (Τερπίτσα). Από εδώ το ποτάμι συνεχίζει την φιδίσια πορεία του και καταλήγει στον Εύηνο, απέναντι και κάτω από το χωριό Διασελλάκι.

Γεφύρι ξωτικών στα Φιδάκια.

Σε όλη τους την πορεία τα Φιδάκια, από τις απάτητες κορφές του Παναιτωλικού έως την εκβολή τους στον Φίδαρη αποκαλύπτουν έναν μαγικό κόσμο: έναν κόσμο όπου η φύση και ο άνθρωπος σμίλεψαν επί αιώνες άρρηκτους δεσμούς. Αυτούς τους δεσμούς τους συναντάς στις στρούγκες των ορεινών βοσκότοπων, στα μονοπάτια των δασών, στις "πεζούλες" (αναβαθμίδες) των χωριών, στα πέτρινα γεφύρια, στις βρυσούλες για τους διαβάτες, στους "κάναλους" για τα ζώα και στα αυλάκια για τα χωράφια, στα ξωκλήσια, στους μύλους και στα ερειπωμένα πλέον αγροτόσπιτα. Τα Φιδάκια σου παρέχουν την δυνατότητα να ταξιδέψεις πίσω στον χρόνο και στην φύση: αν ακολουθήσεις την πορεία τους από την κορυφή της Κυρά Βγένας και της Τριανταφυλλιάς έως την συμβολή τους με τον Εύηνο, δεν θα έχεις κατέβει απλά ένα ποτάμι, αλλά θα έχεις επιστρέψει στην πηγή της ίδιας της Ζωής! Αξίζει τον κόπο! Και για αυτό και τα Φιδάκια του Φίδαρη αξίζουν την προστασία μας!