12/7/10

Η Κατάρα του Πετρελαίου: Το θρίλερ που δεν άρχισε ακόμα...

Ένα χολυγουντιανό φιλμ μελλοντολογικού περιεχομένου που προβλήθηκε στις αμερικανικές αίθουσες τον Μάρτιο του 2009 έμελλε να αποδειχθεί προφητικό, κατά κάποιο τρόπο, για ό,τι συνέβη ένα χρόνο αργότερα, στις 10 Απριλίου 2010, στην πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου του υπεργολάβου της BP, Deepwater Horizon, στον Κόλπο του Μεξικού…

Η ταινία με τίτλο Knowing και πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ είχε ως θέμα ένα μυστηριώδη χειρόγραφο γρίφο, αποτελούμενο από φαινομενικά ασυνάρτητους μεταξύ τους αριθμούς. Έπεσε τυχαία στα χέρια του μικρού γιου του, όταν στο σχολείο του ανοίχτηκε η «κάψουλα του χρόνου». Η "κάψουλα" περιείχε σχολικές εκθέσεις του 1959 με θέμα πώς οι μαθητές φαντάζονταν τον κόσμο ύστερα από 50 χρόνια...
Στην πραγματικότητα ήταν ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα με τις ημερομηνίες όλων των μεγάλων φυσικών καταστροφών που συγκλόνισαν την ανθρωπότητα τα τελευταία πενήντα χρόνια, σεισμούς, εκρήξεις ηφαιστείων, πλημμύρες, τσουνάμι, τυφώνες… Όπως θα μπορούσε να προβλέψει ο καθένας, η τελευταία ημερομηνία «έδειχνε» το τέλος του κόσμου…
Σε ένα σίκουενς του φιλμ, προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσει τη σχέση των αριθμών, ο πρωταγωνιστής κάνει ζάπινγκ στην τηλεόραση την ώρα των ειδήσεων, συνδυάζοντας τους αριθμούς ώρας, ημερομηνίας και καναλιού. Ξαφνικά σε κάποιο κανάλι μία έκτακτη είδηση τραβά την προσοχή του.
Ο δημοσιογράφος μιλάει για μια έκρηξη που προκάλεσε φωτιά σε πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού! Στο φιξιόν «ρεπορτάζ» της ταινίας, ωστόσο, το κακό φαίνεται μικρό. Η φωτιά κράτησε μόλις τρεις ώρες, δεν τραυματίστηκε κανείς και, το πιο σημαντικό, δεν υπήρξε διαρροή πετρελαίου στην θάλασσα.
Αλλά για την “κοινότητα” των συνωμοσιολόγων αυτή η σκηνή δεν μπήκε τυχαία στην ταινία. Έτσι, ένα άλλο θρίλερ συνεχίζεται μέχρι σήμερα εκτός οθόνης… Κάτι δείχνει ότι το πραγματικό θρίλερ για την Αμερική, ίσως και για ολόκληρο τον κόσμο, δεν άρχισε ακόμα…
Τα ευρήματα του Ρώσου βετεράνου εξερευνητή Ανατόλι Σαλάγκεβιτς, που υπό συνθήκες απόλυτης μυστικότητας “σάρωσε” την περιοχή της διαρροής με ρωσικό βαθυσκάφος διαπιστώνοντας ότι ο πυθμένας του ωκεανού έχει “σπάσει” και το πετρέλαιο χύνεται στη θάλασσα από 11 “ρήγματα”, προκαλούν τρόμο. Πολλές άλλες πληροφορίες προκαλούν επίσης ερωτηματικά:
Εργάτης στην μοιραία εξέδρα, αυτόπτης μάρτυρας του ατυχήματος, υποχρεώθηκε να υπογράψει δήλωση “αποποίησης ευθύνης” ότι δεν ήταν μάρτυρας στο περιστατικό...Το ατύχημα συνέβη λίγες εβδομάδες μετά την “πανηγυρική” εξαγγελία του Ομπάμα ότι αίρεται η απαγόρευση για νέες υπεράκτιες γεωτρήσεις... Φήμες και σενάρια για τον ρόλο της “αμαρτωλής” κατασκευαστικής Χαλιμπάρτον, το όνομα της οποίας είχε εμπλακεί στα περίφημα “συμβόλαια ανοικοδόμησης” του Ιράκ και η οποία είχε το έργο τσιμεντοποίησης του πηγαδιού της BP. Η κακή ποιότητα της διαδικασίας θεωρείται από κάποιους υπεύθυνη κατά μεγάλο μέρος για την καταστροφή... Φήμες ότι το ατύχημα ήταν στημένο για να εθνικοποιηθούν οι πετρελαϊκές εταιρείες στην Αμερική...
Το θρίλερ που δεν άρχισε ακόμη!
Με βασικό ζητούμενο την παγκόσμια σταθερότητα, τα συστήματα οικονομικής και πολιτικής εξουσίας καλούνται κάθε φορά να πετύχουν μία «δυναμική ισορροπία» ανάμεσα στο καθολικό αίτημα για ενεργειακή ασφάλεια, την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και την προοπτική μιας σταθερής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
Καθώς όλο και μεγαλύτερα τμήματα του παγκόσμιου παραγωγικού ιστού εντάσσονται στις “διαδικασίες” της παγκοσμιοποίησης, οι πολυεθνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι αντιμετωπίζουν σήμερα μεγαλύτερη αβεβαιότητα και πολύ υψηλότερο ρίσκο σε σχέση με το παρελθόν. Κατά τους ειδικούς, αυτό συμβαίνει για μια σειρά από λόγους όπως είναι η τεχνολογική εξέλιξη, η διάδοση του Ίντερνετ, ο αυξανόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός, η μεγαλύτερη ελευθερία στο εμπόριο και τις επενδύσεις, η πολυπλοκότητα των σύγχρονων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η απορρύθμιση κομβικών κλάδων της βιομηχανίας, οι αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για προϊόντα και υπηρεσίες που αγοράζουν, οι περισσότερες και μεγαλύτερες συγχωνεύσεις εταιρειών.
Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, ακόμα και ο “κορεσμένος” από κέρδη τομέας της πετρελαϊκής και πετροχημικής βιομηχανίας καλείται να λειτουργήσει μέσα σ΄ αυτό το ασταθές, γεμάτο αναταράξεις και εξαιρετικά απαιτητικό από πλευράς διαχείρισης επιχειρηματικού κινδύνου περιβάλλον.
Με δεδομένο ότι η πολιτικά αδιατάρακτη και οικονομικά προσιτή, πρόσβαση σε πρώτες ύλες είναι εξ ορισμού η θεμελιώδης προϋπόθεση της ανάπτυξης οποιουδήποτε κλάδου της βιομηχανίας, είναι προφανές πως η πετρελαϊκή και πετροχημική βιομηχανία της Δύσης, “κοιτίδα” της πετρελαϊκής τεχνολογίας, έχει περιέλθει σήμερα πραγματικά σε δεινή θέση.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τις στατιστικές, το 85% των παγκόσμιων αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκεται σε χώρες που χαρακτηρίζονται μέσου ή υψηλού επιχειρηματικού ρίσκου ή, ακόμη χειρότερα, σε χώρες όπου απαγορεύονται εντελώς οι ξένες επενδύσεις.
Για παράδειγμα, πάνω από το ένα τρίτο των γνωστών πετρελαϊκών αποθεμάτων βρίσκεται στο υπέδαφος πέντε μόνον χωρών. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για χώρες όπου οι πολιτικο-οικονομικές συνθήκες δεν μπορεί να θεωρηθούν ιδανικές για τις επενδύσεις της Δύσης: Ιράν, Ιράκ, Νιγηρία, Κίνα και Βενεζουέλα…
Τρεις ακόμα χώρες με μεγάλα αποθέματα, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Μεξικό, απαγορεύουν εντελώς τις ξένες επενδύσεις στον πετρελαϊκό τομέα. Αλλά και στις περισσότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες ισχύουν κατά κανόνα κάποιας μορφής περιορισμοί για τις ξένες επενδύσεις στη βιομηχανία του πετρελαίου. Στην Βενεζουέλα π.χ. ο Ούγο Τσάβες επανέφερε σε ισχύ το 2002 τους νόμους του 1943 και του 1975, εθνικοποιώντας πρακτικά την πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας. Στο εξής, οι ξένες και ιδιωτικές εταιρείες υποχρεούνται να καταβάλλουν δικαιώματα εξόρυξης στο κράτος σε ποσοστό 20-30% επί των κερδών τους ενώ πριν πλήρωναν μόλις 1-16%. Το σημαντικότερο ωστόσο σημείο της ρύθμισης Τσάβες είναι πως οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα ιδιωτών στον τομέα της εξόρυξης, παραγωγής και μεταφοράς πετρελαίου πρέπει πλέον να έχει την άδεια της PDVSA, της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας, ή προϋποθέτει τη συμμετοχή της σ' αυτή σε ποσοστό 51%…
Υπενθυμίζεται ότι «ο πρόεδρος» είχε επιβάλει το 2006 μεγάλα πρόστιμα στις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες και μάλιστα αναδρομικά για δικαιώματα εξόρυξης και εκμετάλλευσης, θεωρώντας ότι αυτά δεν είχαν καταβληθεί στο ακέραιο κατά το παρελθόν!
Βενζίνη, το πολύτιμο απόσταγμα...
Σήμερα το 90% της ζήτησης για προϊόντα πετρελαίου αφορά τα «ελαφρά» παράγωγά του, δηλαδή τις βενζίνες κίνησης. Το πιο αποδοτικό σε ελαφρά παράγωγα πετρέλαιο, που απαιτεί επίσης λιγότερη διύλιση, είναι εκείνο του οποίου η περιεκτικότητα σε θείο και βαρέα μέταλλα είναι μικρή. Τα πιο «καθαρά» πετρέλαια θεωρούνται γενικά της Νιγηρίας και του δυτικού Τέξας. Η Σαουδική Αραβία μπορεί μεν να παράγει τεράστιες ποσότητες αργού, αλλά η περιεκτικότητά του σε θείο είναι μεγάλη.
Μια σημαντική, σε σχέση με το παρελθόν, πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η πετροχημική βιομηχανία έχει να κάνει και με τον σταδιακό, φυσικό, υποβιβασμό της ποιότητας της πρώτης ύλης. Δηλαδή, καθώς τα παγκόσμια αποθέματα ελαφρού «καθαρού» πετρελαίου εξαντλούνται με τον χρόνο, τη θέση τους παίρνει το «βαρύ» αργό, που περιέχει μεγάλες ποσότητες ξένων στοιχείων και του οποίου η διύλιση έχει σημαντικά υψηλότερο κόστος, αφού απαιτεί πιο εξελιγμένη τεχνολογία και πιο πολύπλοκη διαδικασία με υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας.
Καθώς η καμπύλη της "πετρελαιοπαραγωγικής κορύφωσης" (peak οil) -βάσει της ευρέως αποδεκτής θεωρίας που διατύπωσε τη δεκαετία του '50 ο Αμερικανός γεωλόγος Μάριον Κινγκ Χάμπερτ-προβλέπεται να αγγίξει την υψηλότερη τιμή της το 2013 (σύμφωνα με άλλους, αυτό έγινε το 2006), ο παγκόσμιος πετρελαιοπαραγωγικός άτλαντας αναμένεται όχι μόνο να αλλάξει δραματικά, αλλά και να σηματοδοτήσει (αυτό που διαχρονικά απεύχονται οι Αμερικανοί) την απαρχή της απόλυτης κυριαρχίας της Μέσης Ανατολής στην παραγωγή μαύρου χρυσού...
Σήμερα πετρέλαιο παράγουν 48 χώρες σ' όλο τον κόσμο. Οι 14 από αυτές ,δηλαδή ποσοστό 33%, έχουν περάσει το σημείο peak oil, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, το 1970, και η Ρωσία, το 1987. 28 πετρελαιοπαραγωγές χώρες, δηλ. το 67%, δεν έχουν βρεθεί ακόμα στο σημείο κορύφωσης της καμπύλης Χάμπερτ και αυτές είναι κυρίως οι χώρες της Μέσης Ανατολής. Υπολογίζεται συγκεντρωτικά ότι θα περάσουν το σημείο της “πετρελαιοπαραγωγικής κορύφωσης” το 2011. Και για τη Μέση Ανατολή η κατάσταση είναι οριακή, καθώς εκτιμάται ότι έχει ξεπεράσει ήδη τα περιθώρια «συμβατικής άντλησης», δηλαδή έρευνας για νέα κοιτάσματα και εξόρυξης με την τρέχουσα, συμβατική τεχνολογία. Ωστόσο, η περιοχή αυτή του κόσμου θα βρίσκεται το 2040 στην κορυφή της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου έχοντας παράξει ώς τότε 664 δισ. βαρέλια και έχοντας τη δυνατότητα παραγωγής άλλων 747 δισ. θα κατέχει δηλαδή ακόμα 46% των συνολικών παγκόσμιων αποθεμάτων! Με δεδομένο λοιπόν τον σταδιακό ποσοτικό και ποιοτικό υποβιβασμό της παραγωγικής δυνατότητας όλων των άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών, μοιραία η γεωστρατηγική αξία της Μέσης Ανατολής αποκτά για τις ΗΠΑ απόλυτη προτεραιότητα.
Το τέλος του ονείρου...
Μελέτη που έγινε για λογαριασμό του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας και δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2005 (έκθεση Χίρς) προειδοποιούσε ότι η κορύφωση της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής είναι αναπόφευκτη και η ενεργειακή αστάθεια που θ' ακολουθήσει θα φέρει τις ΗΠΑ αντιμέτωπες με μια άνευ προηγουμένου οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση...
Είναι προφανές λοιπόν, γιατί οι εξαρτημένες απόλυτα από το πετρέλαιο Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν άλλη εναλλακτική επιλογή από το να ερευνήσουν σπιθαμή προς σπιθαμή κάθε σημείο του υπεδάφους τους όπου είναι πιθανό να βρίσκεται πετρέλαιο, έστω και λίγο κι αυτό χαμηλής ποιότητας, ακόμα και σε βάθος 1.500 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, γνωρίζοντας πολύ καλά τους σοβαρούς κινδύνους που ενέχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Με δεδομένο ότι η ελπίδα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δράση, μπορεί άραγε κανείς να ελπίζει ότι, αφήνοντας πίσω του τον πολιτισμό του πετρελαίου, εκτός από μια ατμόσφαιρα δηλητηριασμένη από διοξείδιο του άνθρακα, ο άνθρωπος δεν θα έχει αφήσει πίσω του και έναν ολόκληρο πλανήτη καλυμμένο με πίσσα;
Κυριακίδης Ν.


************
Αναδημοσίευση από εδώ: Η Κατάρα του Πετρελαίου: Το θρίλερ που δεν άρχισε ακόμα...

Δεν υπάρχουν σχόλια: